Ως διαζύγιο νοείται η λύση του γάμου κατά το χρόνο που ζουν και οι δύο σύζυγοι με αμετάκλητη δικαστική απόφαση για ορισμένους λόγους που προβλέπει ο νόμος είτε με συμβολαιογραφική πράξη με συναίνεση και των δύο. Τη λύση κάθε γάμου μπορούν να επιδιώξουν μόνο οι σύζυγοι, με κοινή συναίνεση ή με αγωγή του ενός εκ των δύο ή και των δύο.
Προϋπόθεση του διαζυγίου είναι η ύπαρξη υποστατού γάμου, ακόμη και άκυρου ή ακυρώσιμου, αν δεν έχει ακυρωθεί.
Οι διατάξεις περί διαζυγίου είναι αναγκαστικού δικαίου, άρα οι συμφωνίες περί παραιτήσεως από το δικαίωμα διάζευξης, επιλογής άλλων από τους νόμιμους λόγους ή άλλου τρόπου λύσης του γάμου είναι ανίσχυρες ως παράνομες και αντίθετες στα χρηστά ήθη.
Στα πλαίσια της έκδοσης συναινετικού διαζυγίου οι σύζυγοι μπορούν να συμφωνήσουν διάφορα θέματα για να τακτοποιήσουν τις σχέσεις τους προσωρινά ή οριστικά, όπως της διατροφής της δικής τους και των τέκνων τους, όχι, όμως, και να παραιτηθούν από την τελευταία. Στην περίπτωση που οι συμφωνίες αυτές, λόγω των όρων που περιέχουν, είναι αντίθετες στα χρηστά ήθη, είναι άκυρες (ΑΚ 178 – 179).
Λόγοι διαζυγίου
Το διαζύγιο απαγγέλλεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση και πλέον, όταν είναι συναινετικό, με συμβολαιογραφική πράξη όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρ. 1439 – 1441 ΑΚ, δηλ. όταν υπάρχουν λόγοι διαζυγίου, οι εξής τρεις:
1) Ένας ειδικός και ανυπαίτιος λόγος είναι η αφάνεια (ΑΚ 1440) για την οποία απαιτείται τελεσίδικη απόφαση.
2) Η συμφωνία των συζύγων (ΑΚ 1441).
3)Ένας γενικός λόγος διαζυγίου με αντιδικία, ο ισχυρός κλονισμός της έγγαμης σχέσης (ΑΚ 1439).
Πέντε μαχητά τεκμήρια (ΑΚ 1439§2) είναι
1) Διγαμία 2)Μοιχεία 3)Εγκατάλειψη 4)Επιβουλή ζωής 5)Ενδοοικογενειακή βία.
Ένα αμάχητο τεκμήριο (ΑΚ 1439§3) είναι η Διετής διάσταση
Διαζύγιο με αντιδικία
Την αρχή της υπαιτιότητας του παλαιού δικαίου διαζυγίου αντικατέστησε το σύστημα του αντικειμενικού κλονισμού που εισήγαγε το νέο δίκαιο διαζυγίου
με τη μορφή του γενικού, ανυπαίτιου και σχετικού λόγου του ισχυρού κλονισμού του άρ. 1439§1, όπου υπήχθησαν κατά το άρθρο 1439§2 και οι παλιοί ειδικοί υπαίτιοι λόγοι διαζυγίου ως μαχητά τεκμήρια του κλονισμού, χωρίς να απαιτείται υπαιτιότητα του άλλου συζύγου, αλλά απλά η ύπαρξη λόγου που αφορά στο πρόσωπο του εναγομένου ή και των δύο συζύγων.
με τη μορφή του ειδικού, απόλυτου και ανυπαίτιου λόγου της διετούς διάστασης του άρ. 1439§3.
Ο ισχυρός κλονισμός Απαιτείται κλονιστικό γεγονός που αφορά στο πρόσωπο του εναγομένου, υπαίτιο ή αναίτιο.
- Ο ενάγων πρέπει να ισχυρίζεται και να αποδεικνύει ότι εξαιτίας του κλονιστικού γεγονότος επήλθε ισχυρός κλονισμός στο γάμο του, ώστε βάσιμα να έχει καταστεί γι’ αυτόν αφόρητη η συμβίωση.
- Αν ο ενάγων προσφύγει στα μαχητά τεκμήρια της 1439§2, δεν έχει υποχρέωση να επικαλεστεί και να αποδείξει τόσο τον κλονιστικό λόγο όσο και τον κλονισμό, όπως θα έκανε αν είχε προσφύγει μόνο στο 1439§1˙ αρκεί να αποδείξει μόνο έναν από τους λόγους, οπότε θεωρείται ότι έχει αποδείξει τον κλονισμό. Η αναγραφή των λόγων που αποτελούν μαχητά τεκμήρια είναι περιοριστική.
Ο σύζυγος που επιθυμεί την λύση του γάμου με διαζύγιο λόγω του ισχυρού κλονισμού της έγγαμης συμβίωσης οφείλει να ασκήσει αγωγή διαζυγίου κατά του έτερου συζύγου ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου του τόπου της τελευταίας κοινής τους διαμονής, η οποία εκδικάζεται κατά την ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, τον γάμο και την ελεύθερη συμβίωση (άρθρα 592 επ. ΚΠολΔ). Για να επέλθει η λύση του γάμου, θα πρέπει η σχετική απόφαση διαζυγίου που εκδίδεται να καταστεί αμετάκλητη, δηλαδή να μην είναι δυνατή η άσκηση τακτικών και έκτακτων ενδίκων μέσων κατά αυτής.