Το ανήλικο τέκνο, άγαμο ή έγγαμο, γνήσιο, αναγνωρισμένο, υιοθετημένο, έχει δικαίωμα διατροφής απέναντι στους γονείς του, όταν δεν μπορεί να αυτοδιατραφεί, ακόμη και αν έχει περιουσία, κατ’ εξαίρεση του γενικού κανόνα, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή οποιασδήποτε άλλης πηγής ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για τη διατροφή του (άρ 1486§2 ΑΚ).
Η αδυναμία αυτοδιατροφής κρίνεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν η περιουσία του, διότι το κεφάλαιο αυτής δεν πρέπει να αναλωθεί, αλλά να παραμείνει ανέπαφο για την εξασφάλιση του μέλλοντός του.
Περιουσία είναι κάθε υλικό ή άυλο αγαθό ή παροχή˙ δεν απαιτείται εκμετάλλευσή της.
Η εργασία πρέπει να είναι κατάλληλη για τις συνθήκες ζωής του και να την επιτρέπει η εκπαίδευσή του.
Η υποχρέωση διατροφής των γονέων υπάρχει ανεξάρτητη από τη γονική μέριμνα.
Αν ο γονέας σκόπιμα παραλείπει να εργάζεται, δεν απαλάσσεται από την υποχρέωσή του να διατρέφει το ανήλικο τέκνο του.
Το περιεχόμενο και η έκταση (μέτρο) της υποχρέωσης (άρ. 1493 ΑΚ)
- Μέτρο της διατροφής → οι πραγματικές ανάγκες του ανηλίκου με κριτήρια:
- Περιεχόμενο της διατροφής → όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρησή του, καθώς και για την ανατροφή και την επαγγελματική και εν γένει εκπαίδευσή του.
Ελαττωμένη ή στοιχειώδης διατροφή (ΑΚ 1495)
- Αν ο δικαιούχος υπέπεσε απέναντι στον υπόχρεο σε παράπτωμα που δικαιολογεί την αποκλήρωση (ΑΚ 1839, 1841), έχει δικαίωμα στοιχειώδους μόνο διατροφής, που περιλαμβάνει τα απολύτως απαραίτητα για τη συντήρησή του. Αν ο λόγος αποκλήρωσης εκλείψει με συγγνώμη ή με άλλο τρόπο, του οφείλεται η πλήρης (ανάλογη) διατροφή.
Ο τρόπος και ο χρόνος καταβολής της (ΑΚ 1496-1499)
- Η διατροφή, ανάλογη ή στοιχειώδης, προκαταβάλλεται σε χρήμα κάθε μήνα (ΑΚ 1496).
Το δικαστήριο μπορεί να ορίσει διαφορετικά κατά περίσταση, χωρίς, όμως, να καταργήσει την περιοδικότητα ή να υπερβεί η καταβολή το χρονικό διάστημα του μήνα (ΑΚ 1496§2).
Ο τρόπος καταβολής της διατροφής είναι ενδοτικού δικαίου, ενώ ο χρόνος και η περιοδικότητα αναγκαστικού (ΜΠρΑθ 1209/2010, ΜΠρΑθ 6740/2009, αδημ.).
- Ειδικά οι γονείς/υπόχρεοι δικαιούνται να προσδιορίσουν τον τρόπο και τα χρονικά διαστήματα που θα προκαταβάλλουν τη διατροφή στο ανήλικο, άγαμο παιδί τους, πράγμα που είναι δεσμευτικό για το παιδί, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι (ΑΚ 1497).
- Η διατροφή οφείλεται αφ’ ότου οχληθεί ο υπόχρεος και έτσι καταστεί υπερήμερος και όχι για τον παρελθόντα χρόνο (ΑΚ 1498 → ενδοτικού δικαίου).
- Δεν είναι έγκυρη η παραίτηση από μελλοντική διατροφή.
- Αν ο υπόχρεος προκαταβάλει για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από μήνα, μπορεί να υποχρεωθεί να ξανακαταβάλει το ποσό, αν λ.χ. ο δικαιούχος δαπανήσει τα καταβληθέντα και περιέλθει σε απορία (ΑΚ 1499→ αναγκαστικού δικαίου).
- Η προσφορά της διατροφής με τρόπο που καθιστά τη λήψη της εξαιρετικά δύσκολη ή αδύνατη μπορεί να θεωρηθεί καταχρηστική.
Παύση της υποχρέωσης (ΑΚ 1500)
- Αυτοδικαίως: Αν πεθάνει ο υπόχρεος ή ο δικαιούχος, εκτός αν οι δόσεις αφορούν σε παρελθόντα χρόνο, οπότε οφείλονται οι απαιτητές κατά το χρόνο του θανάτου.
Αν αρθεί η συγγένεια που αποτέλεσε την αιτία αυτής (επιτυχής προσβολή πατρότητας, λύση υιοθεσίας).
- Με δικαστική απόφαση ως συνέπεια της μεταβολής των όρων κατ’ άρ. 1494 ΑΚ.